Tweeduizend jaar geleden stonden in Limburg honderden Romeinse villa’s, zoals de Romeinen ze zelf noemden: enorme akkerbouwbedrijven die de hele regio voorzagen van graan. Meer dan twintig van deze landgoederen zijn in de afgelopen honderd jaar opgegraven en onderzocht, waarna de vondsten verspreid raakten. De belangrijkste archeologische villavondsten zijn nu voor het eerst weer bij elkaar gebracht in deze tentoonstelling in Leiden.

Luxe landleven

De villa’s in Limburg groeiden in de loop der tijd uit tot complete landhuizen in Mediterrane stijl, inclusief een badhuis en Romeinse uitvindingen als glazen ramen en vloerverwarming. Vaak lieten de eigenaren zich met hun kostbaarheden begraven op hun eigen terrein. Met meer dan tweehonderd voorwerpen, maquettes, 3D-reconstructies en film neemt Romeinse villa’s in Limburg u mee naar dit luxe landleven van tweeduizend jaar geleden.

Opgraving badhuis bij Romeinse villa in Lemiers (bron: site RMO Leiden)

Gereconstrueerde muurschildering

Blikvangers zijn de gereconstrueerde metershoge muurschildering uit Maasbracht met voorstellingen van gladiatoren en villabewoners, en een kijkje thuis bij de ‘dame van Simpelveld’. Haar villa en het interieur waren afgebeeld in het beeldhouwwerk van de sarcofaag waarin ze was begraven. U ziet verder dakpannen en landbouwwerktuigen, maar ook beeldjes van barnsteen, luxe mozaïek en glaswerk. Persoonlijke bezittingen van villabewoners, zoals een parfumhouder of een bronzen make-up doosje, vertellen meer over wie ze waren, wat ze deden en waar ze vandaan kwamen.

Verhalen en een interactieve verkenning

De objecten spelen een rol in de verhalen over het Romeinse leven, de landbouw in Limburg en de betekenis van de landerijen binnen het grotere Romeinse netwerk. Speciale aandacht is er voor de bewoners van de villa’s, van de vrouw des huizes tot de mensen die het land bewerkten. Via een interactieve verkenning ontdekt u hoe de ‘villa van Voerendaal’ in de loop van driehonderdjaar is uitgebreid en verbouwd. Daar is ook het portret te zien van de ‘dame van Voerendaal’, die bij de villa was begraven.

Graanhandel

De Limburgse villa’s voorzagen tussen de eerste en de derde eeuw na Chr. alle bewoners in de regio van graan. Die woonden in steden als Heerlen, Xanten en Keulen. Ook de soldaten langs de limes, de noordelijke grens van het Romeinse rijk, waren klant. Graan werd verhandeld tot in de verste uithoeken van Noordwest-Europa. Dat gebeurde via het uitgebreide netwerk van de Romeinse (water)wegen.

Villa rustica

Een Romeinse villa rustica bestond uit een luxe landhuis met daaromheen een uitgestrekt terrein met opslagruimtes, woningen, stallen, werkplaatsen, siertuinen en grote akkerlanden. Archeologische opgravingen laten zien dat er tientallen mensen woonden en werkten. Toen aan het einde van de derde eeuw de Romeinse macht afnam, zijn de villa’s verwoest, afgebrand en verlaten. Tegenwoordig is er vrijwel niets meer van te zien in het Limburgse landschap.